Hoe verdween half miljoen euro voor ggz en revalidatiezorg in zakken van eigenaar zorgbedrijven? ‘Alles werd weggesluisd’

Tonnen zorggeld bedoeld voor de ggz en revalidatiezorg zijn door slimme juridische constructies niet gebruikt voor zorg, maar weggesluisd door de eigenaar van MiCare-bedrijven in het Limburgse Heerlen. Dit bleef jarenlang onopgemerkt.

"Het is flink verouderd", vat manager zorg Koen de Blois het samen als hij door een ruimte vol met fysio-apparaten en gewichten loopt bedoeld voor revalidatie. "Sommige apparatuur komt uit 2001." Toch kost het duizenden euro's per maand om de apparatuur te leasen.

Dat geld gaat naar de eigenaar van de apparatuur, die ook de eigenaar is van het pand waar De Blois werkt. Dat pand blijkt uit jaarverslagen met de parkeerplaatsen voor tot wel 180.000 euro per jaar verhuurd te worden. De holding van de eigenaar is bovendien de enig aandeelhouder van de zorg-bv's die ervan gebruikmaken.

"Ik heb het idee dat er weinig geïnvesteerd werd in de zorg", zegt De Blois. "Het was vooral eenmalige aanschaf en daarna cashen. En wij moeten alleen maar blijven betalen."

De directeur van de bv's waar De Blois bij aangesloten is, zou in theorie voor een ander pand kunnen kiezen. Maar dat doet zij niet. Zij heeft namelijk een relatie met de eigenaar. In de laatste maand voor haar vrijwillige vertrek als directeur verlengt ze het huurcontract van het pand met nog eens vijf jaar. Het is niet de enige manier waarop de eigenaar jarenlang extra geld verdient.

Zo richtte hij verschillende bv's met een variatie op de naam 'MiCare' op. Bij de oudere bv's zat zeven ton liquiditeit, de twee nieuwere beginnen met een lening van een ton bij zijn eigen holding. Hierdoor is bijna 500.000 euro onvindbaar.

Naast de bv's en de holding bestaat een stichting, Stichting Aratame Health, waarmee zorgverzekeraars contracten afsluiten. De stichting zit in hetzelfde pand als de MiCare-bv's en huurt via de bv's personeel in.

Maar de Raad van Toezicht van de stichting heeft geen inzicht in de boekhouding van die bv's. Zij kunnen alleen de financiën van de stichting inzien en niet de bv's. Dus blijft een groot deel van het zorggeld buiten beeld.

Begin dit jaar komt daar verandering in. De vrouw van de eigenaar, die ook bestuurder is bij de stichting en directeur van de bv's, stopt met haar werk. Er wordt een opvolger gevonden: John Jongen.

Hij ziet binnen een half jaar na zijn aantreden dat het niet goed gaat. "Ik zag dat alles uit de stichting was weggesluisd. Er waren geen reserves, die je wel nodig hebt om de rekeningen te betalen."

In de stukken staat dat er te hoge vergoedingen voor de ingezette uren van de medewerkers van MiCare worden gevraagd, en meer uren gefactureerd worden dan zijn gedraaid. "Er kon met posten worden geschoven om het resultaat van de stichting bewust heel laag te houden en het resultaat naar de bv's te sluizen", zegt Jongen.

Jongen besluit dat het niet langer kan. Als bestuurder bij de stichting moet hij het maatschappelijk belang dienen, maar als directeur bij de bv's het belang van de aandeelhouder en dus de eigenaar. Hij gaat daarom volledig in dienst bij de stichting om die belangenverstrengeling niet meer te hebben. Hij brengt de Raad van Toezicht van de stichting op de hoogte.

Als het personeel hierover hoort, besluiten zij ook over te stappen naar de stichting. In een interne brief in handen van EenVandaag schrijft het personeel dat de situatie onveilig voelde, dat ook voor hen onduidelijk was hoe de constructie precies zat en dat zij niet langer willen werken voor de eigenaar van de bedrijven.

Dat valt niet goed bij de eigenaar. Hij is inmiddels meerdere rechtszaken gestart, waaronder een om de Raad van Toezicht en Jongen te kunnen ontslaan bij de stichting. Ook liet hij beslag leggen op de rekeningen en vraagt hij een faillissement aan.

"We kijken nu echt van dag tot dag hoeveel inkomsten we deze maand hebben en of we iets kunnen betalen", zegt Jongen. "Het zou heel zuur zijn voor onze cliënten en voor ons personeel op het moment dat we deze stichting zouden moeten stoppen."

Voor dit onderzoek sprak EenVandaag met verschillende leden van de Raad van Toezicht, bestuurders en (oud-)medewerkers. We vonden documenten van een faillissement, rechtbankverslagen en inspectieverslagen. Ook kregen we tientallen interne documenten te zien, waaronder over de financiën.

De eigenaar van de holding, het pand en de bv's is gevraagd om een reactie. Hij gaf aan daar op dit moment geen gebruik van te willen maken en pas na de zitting bij de rechtbank aanstaande dinsdag inhoudelijk te willen reageren.
Moeilijke controle

De Micare en Aratame-bedrijven zijn niet de enige instellingen in Nederland met deze constructies, vertelt gezondheidseconoom Marcel Canoy. "Soms zijn er goede redenen voor, maar vaker zijn dat toch trucs om dingen te doen die we eigenlijk helemaal niet willen in de zorg."

"Het is moeilijker voor betrokken instanties om te controleren", vervolgt hij. "Dat komt omdat er verschillende partijen zijn die dat moeten doen. Zorgverzekeraars, een deel misschien via de gemeente, de inspecties. En dan kijken ze een beetje naar elkaar." Volgens Canoy is het aan de politiek om dit soort constructies te verbieden.