Historisch dure koffie brengt onrust op de markten.

De prijs van koffie bereikte woensdag het hoogste niveau sinds 1977. De prijs van Arabicakoffiebonen, die vaak worden gebruikt voor speciale koffies zoals espresso, is dit jaar al met bijna 70 procent gestegen. Ook de goedkopere Robusta-bonen, die voornamelijk in instantkoffie worden gebruikt, stegen met 7,7 procent. Dit is bijna het dubbele van de prijs aan het begin van het jaar.

Koffie-expert Bregje Deben legt uit dat er verschillende redenen zijn voor de stijgende koffieprijs. Ten eerste heeft klimaatverandering een grote impact, waardoor veel koffieoogsten mislukken. 'Koffieplantjes groeien in landen die veel last hebben van droogtes of stormen', zegt de koffie-expert.

Daarnaast dragen de spanningen rond het Suezkanaal bij aan de oplopende prijzen. Veel koffiebonen worden normaal gesproken via dit kanaal vervoerd, maar door 'ontzettend veel rommel en piraterij' moeten ze nu naar de langere Kaaproute worden omgeleid. Deze omweg brengt 'enorm veel extra kosten met zich mee'.

Daarnaast is er 'chaos op de containermarkt' en is 'de vraag wereldwijd steeds verder toegenomen', aldus Deben. Deze groeiende vraag zorgt ervoor dat de prijs nog verder wordt opgedreven.

Deben voorspelt dat de oplopende koffieprijzen vooral voelbaar zullen zijn voor inkopers van koffiebonen, hoewel ook consumenten in de supermarkt prijsstijgingen zullen merken. Deze stijging zal daarentegen minder sterk zijn, aangezien koffie een primair product is. 'We zijn met zijn allen zo verslaafd aan koffie, dat als we 's ochtends geen koffie in ons keukenkastje hebben staan, we meteen naar de supermarkt gaan om het te halen', zegt Deben.

Supermarkten maken hier gebruik van door koffie vaak naast andere aanbiedingen te plaatsen. 'Het gaat eigenlijk meer om de aanbiedingen dan om de koffie zelf. De koffie is een soort lokkertje.' Om te zorgen dat koffie zijn functie als lokkertje behoudt, zullen supermarkten de prijs volgens Deben zo laag mogelijk proberen te houden. Het is echter volgens de koffie-expert onvermijdelijk dat ook de koffie in de supermarkt iets duurder zal worden. Nestlé, de grootste koffieproducent ter wereld, liet al in november weten de prijzen te verhogen en de verpakkingen te verkleinen om de stijgende kosten van koffiebonen te compenseren.

Een ander voordeel van supermarktkoffie is dat deze over het algemeen langer houdbaar is dan andere koffie, wat zorgt voor een lagere prijs in vergelijking met verse koffie. Maar geen enkele koffie is oneindig houdbaar. 'Koffie is een natuurproduct, dus uiteindelijk veroudert het, waardoor de smaak ook achteruitgaat.' Voor de beste koffie raadt Deben aan om bij voorkeur de koffiebonen van 'de oogst van dit jaar of de oogst van vorig jaar' te gebruiken.

De prijsstijging treft vooral de Arabica-koffiebonen, maar volgens Deben onderzoeken koffieproducerende landen hoe andere soorten bonen aantrekkelijker gemaakt kunnen worden om te drinken zodat ze het tekort aan Arabica kunnen opvangen.

Zo wordt Robusta-koffie steeds vaker gemengd met Arabica. Het voordeel van deze koffiesoort is dat ze steviger is en beter bestand is tegen klimaatverandering dan Arabica. Toch waarschuwt Deben dat het geen vanzelfsprekendheid is dat Robusta deze rol kan overnemen, omdat hier 'jarenlang agronomisch onderzoek' voor nodig is. Bovendien is de smaak van Robusta minder geliefd. 'Over het algemeen vinden we de Robusta-koffieboon niet lekker.' Daarnaast drinken we deze boon liever niet puur, omdat hij veel cafeïne bevat 'en daar kunnen wij niet zo goed tegen'.

Volgens de Financial Times (FT) draagt de onzekerheid rondom een nieuwe EU-ontbossingswet ook bij aan de stijgende koffiebonenprijzen. De wet verplicht Europese bedrijven aan te tonen dat de koffie die ze importeren niet afkomstig is van ontboste gebieden. In de zakenkrant wordt gesteld dat door de wet de Europese importeurs hun koffiebonen dit jaar eerder dan normaal hebben ingekocht.

De EU-ontbossingswet zou oorspronkelijk vanaf 1 januari 2025 van kracht worden. Er ligt echter een voorstel om de invoering van de wet met twaalf maanden uit te stellen. Dit neemt de onzekerheid op de markten niet weg, omdat in Brussel nog steeds wordt onderhandeld over de precieze invulling van de wet. Een akkoord wordt pas halverwege december verwacht. Zolang er geen definitief akkoord is, blijven er zorgen bestaan dat de wet toch al in 2025 ingaat.

Niet alleen Europa ervaart een toeloop op koffiebonen. Carlos Mera, hoofd landbouw bij Rabobank, vertelt aan de FT dat ook Amerikaanse koffiebranderijen massaal bonen inslaan. Dit zou een reactie zijn op de aangekondigde invoering van importtarieven door de nieuwe president Donald Trump zodra hij in januari aantreedt. De VS is een belangrijke speler op de koffiemarkt. Ongeveer 23 procent van de wereldwijde koffiebonenexport is naar dat land.