Bron: E.H. Patrick van der Vorst (www.christian.art) 🇱🇺🇪🇸🇧🇪🇬🇧🇮🇹
Evangelie van 30 september 2024

Feest van Sint-Hiëronymus

Sint-Hiëronymus in zijn studeerkamer,
Schilderij van Antonello da Messina (1456-1479),
Geschilderd rond 1475,
Olieverf op lindehout
© National Gallery, Londen

Reflectie bij het schilderij:

Vandaag vieren we het feest van de heilige Hiëronymus (ca. 347-420 n.Chr.). Hij is vooral bekend om zijn cruciale werk bij het vertalen van de Bijbel in het Latijn, wat resulteerde in wat bekendstaat als de Vulgaat. Deze vertaling werd eeuwenlang de standaardversie van de Bijbel voor de westerse kerk en had een diepgaande invloed op de christelijke liturgie, theologie en wetenschap. Hiëronymus' beheersing van het Latijn, Grieks en Hebreeuws stelde hem in staat om rechtstreeks te werken vanuit originele Bijbelteksten, wat in zijn tijd een zeldzame wetenschappelijke prestatie was. In opdracht van paus Damasus I begon Hiëronymus in 382 n.Chr. met het vertalen van de evangeliën. Zijn inspanningen waren gericht op het creëren van een nauwkeurigere en leesbare versie van de Schrift, waarmee de taalkundige en culturele kloof tussen de oude teksten en de Latijns-sprekende christelijke wereld werd overbrugd.

Sint-Hiëronymus in de kunsten wordt doorgaans afgebeeld in twee verschillende settings: ofwel als een geleerde figuur in zijn studeerkamer, ofwel als een kluizenaar in de woestijn. In de eerste wordt hij afgebeeld zittend aan een bureau, omringd door boeken, manuscripten en schrijfgerei, wat symbool staat voor zijn immense intellectuele bijdragen, met name zijn vertaling van de Bijbel in het Latijn. De tweede afbeelding plaatst Hiëronymus in een woestijnsetting, wat zijn ascetische levensstijl en terugtrekking in eenzaamheid weerspiegelt. Hier wordt hij vaak afgebeeld in eenvoudige, gescheurde kledingstukken, soms slaat hij zichzelf op de borst met een steen, wat symbool staat voor zijn boetedoening. Beide afbeeldingen benadrukken zijn unieke rol als geleerde-monnik: de ene richt zich op zijn intellectuele arbeid in dienst van de Kerk, terwijl de andere zijn spirituele isolatie en strenge zelfdiscipline benadrukt.

Antonello da Messina's Sint-Hiëronymus in zijn studeerkamer, geschilderd rond 1475, is een meesterwerk van de Italiaanse renaissancekunst. Het schilderij toont Hiëronymus zittend aan zijn bureau in een groots, gedetailleerd architectonisch interieur (let op de fijne details van de betegelde vloer). De studeerkamer is minutieus afgebeeld met een mix van gotische en renaissance-elementen, wat de rol van Hiëronymus als geleerde benadrukt. Omringd door boeken, manuscripten en natuurlijke objecten, is Hiëronymus ondergedompeld in zijn werk, wat zijn immense bijdrage aan de bijbelwetenschap en vertaling symboliseert. Het gebruik van perspectief trekt de blik van de kijker naar de heilige, omlijst door een boog die de geleerde sereniteit van de scène accentueert. De grote bogen fungeren bijna als architectonische halo's rond de heilige.

Een richel scheidt de kijker van Sint-Hiëronymus en vormt een zichtbare grens tussen de echte en de geschilderde wereld. Zij wordt bewaakt door twee vogels: een patrijs, die de waarheid symboliseert (men dacht dat een patrijs altijd de roep van zijn moeder herkende) en een pauw (die onsterfelijkheid symboliseert – men dacht dat hun vlees nooit zou vergaan).

Matteüs 13:47-52

47 Nog is het rijk der hemelen gelijk aan een net, dat in de zee wordt uitgeworpen, en waarmee allerlei soort van vis wordt gevangen. 48 Toen het vol was, trok men het op het strand, zette zich neer, en zocht de goede vissen uit om ze in vaten te doen, maar de slechte gooide men weg. 49 Zo zal het ook gaan aan het einde der wereld. De engelen zullen uitgaan, en de bozen van de rechtvaardigen scheiden. 50 En zij zullen ze in de vuuroven werpen; daar zal geween zijn en gekners der tanden. 51 Hebt gij dit alles begrepen? Ze zeiden Hem: Ja. En Hij zei hun: 52 Zo is iedere schriftgeleerde, die onderwezen is in het rijk der hemelen, gelijk aan een huisvader, die uit zijn schat nieuw en oud te voorschijn brengt.