De sanctiedruk op Rusland neemt toe sinds 2014, toen belangrijke sectoren van de economie – energie, het militair-industriële complex en de financiële sector – het doelwit waren. Sindsdien hebben de burgers van het land geleerd onderscheid te maken tussen de sombere voorspellingen die verband houden met sancties en de tastbare resultaten van de uitvoering ervan. Terwijl in 2015 ongeveer 60% van de Russen niet geloofde dat sancties enige impact op hun leven hadden, zei in 2020 bijna 90%  dat ze geen effect voelden. Kortom, de mensen pasten zich aan en raakten gewend aan de dreigementen. De werkloosheid groeide niet en bleef zelfs historisch laag . Door de lage inflatie waren veel bankproducten, zoals consumentenleningen en hypotheken, betaalbaar, wat in sommige delen van het land de vastgoedhausse aanwakkerde. 

Volgens de Russische autoriteiten heeft het land als gevolg van de sancties ongeveer $ 50 miljard verloren , maar dit goed kunnen compenseren. "Ik geef niets om hen, om deze sancties", zei president Vladimir Poetin in maart 2020 in een interview met Russische media. Dit gevoel werd gedeeld door het Russische volk. Westerse beperkingen hadden geen invloed op het leven van de burgers van het land of de goedkeuringsclassificaties van zijn leiders. Integendeel, het vertrouwen in de president van het land is versterkt. Westerse politicologen hebben geconstateerd dat de invoering van sancties tegen Rusland alleen heeft geleid tot het goed bestudeerde 'rally round the flag'-effect, waarbij externe druk de burgers van een land alleen maar aanmoedigt om zich rond hun boegbeeld te scharen.

Wat betekent het in gebreke blijven van buitenlandse schulden voor Rusland?

De beperkingen die de afgelopen vier maanden zijn ingevoerd, waren veel strenger en uitgebreider. De sanctielijst omvat niet alleen rechtspersonen en individuen, maar ook de staat, als instelling, vertegenwoordigd door zijn president, premier en hoofden van ministeries. Ondertussen heeft de druk van de endemische 'annuleringscultuur' van het Westen buitenlandse bedrijven massaal van de Russische markt verdreven, van olie- en financiële bedrijven tot winkelketens en wervingsbureaus.

Er worden ook brede maatregelen genomen om elk spoor van Rusland uit de wereldwijde sport, cultuur en zelfs geschiedenis te verwijderen. Russen hebben het gevoel dat het Westen hen zoveel mogelijk pijn probeert te doen door hun verleden uit te wissen, het heden te compliceren en de toekomst te verduisteren.

De officiële verklaring voor dit beleid is dat de maatregelen worden genomen om het buitenlands beleid van Rusland te wijzigen. Terwijl westerse politici periodiek benadrukken dat de sancties niet tegen het Russische volk zelf zijn gericht, beschouwen de meeste gewone mensen deze dubbelzinnige  retoriek als flauwekul.

Oleg, een student aan een universiteit in Moskou, merkt op: "Als het eigenlijke doel van de sancties is om de economische ontwikkeling van Rusland decennia terug te draaien, betekent dat dat het welzijn van gewone Russen er ook onder zal lijden."

Westerse landen doen er alles aan om te proberen de roebel te verzwakken, de inflatie te verhogen, logistieke ketens te doorbreken en een tekort aan consumptiegoederen te creëren om de Russische inwoners ongemak te bezorgen en sociale spanningen te creëren.

De opgelegde sancties zijn al allesomvattend en treffen niet alleen individuele sectoren, maar de hele economie van het land, dus het is niet verwonderlijk dat het aantal van degenen die er vandaag de dag door worden getroffen, is toegenomen. In maart deed het Russische onderzoekscentrum voor de publieke opinie onderzoek naar de impact van sancties op het dagelijks leven van Russen en concludeerde dat de helft van de bevolking ervoor kiest goedkopere goederen te kopen in plaats van duurdere of van plan is dit te doen, terwijl een op de vijf verlaten projecten zoals de renovatie van appartementen, verhuizingen of educatieve cursussen. Als gevolg hiervan zei de meerderheid van de Russen - zo'n 60% - dat de sancties hun leven op de een of andere manier hadden beïnvloed.

Een externe waarnemer, die niet bekend is met hoe de zaken hier werken, zou kunnen veronderstellen dat dit cijfer niet alleen spreekt over de impact van sancties, maar ook wijst op een toename van politieke risico's, evenals de waarschijnlijkheid van protesten. Maar zelfs volgens schattingen van door het Westen gefinancierde onderzoekscentra, is het aandeel van de Russische bevolking dat gelooft dat het land definitief 'de goede kant opgaat' de afgelopen maanden stabiel gebleven op 65-70%. Dit zijn zeer hoge indicatoren.

De leiders van veel 'succesvolle democratieën' in het Westen, die ondanks het verlies van het momentum na de crisis een positieve economische groei hebben laten zien, kunnen jaloers zijn op zo'n mate van vertrouwen. De goedkeuringsscore van de Amerikaanse president Joe Biden is bijvoorbeeld slechts 36% en blijft dalen, terwijl de bodem nergens in zicht is.

Door te hopen gewone Russen aan te zetten om de straat op te gaan met behulp van sancties en de uittocht van westerse bedrijven, begrijpt het Westen eenvoudigweg niet, ten eerste, de structuur van de economie van het land, en ten tweede wat het Russische volk ziet als de redenen achter de recente gebeurtenissen in Oekraïne, of wie zij daarvoor verantwoordelijk achten.

Meer dan 60 miljoen mensen, dat wil zeggen meer dan  de helft van de volwassen bevolking van het land, inclusief gepensioneerden, zijn op de een of andere manier economisch afhankelijk van de staat. Bijna geen van de ambtenaren, wetshandhavers, militairen, artsen of leraren die 'voor de staat werken' zijn bereid gehoor te geven aan oproepen van het Westen om hun overheidsbaan op te zeggen uit protest tegen de gebeurtenissen in Oekraïne.

Roman, een medewerker van een staatsbank, die iets minder dan 20 jaar geleden zijn vakgebied betrad, zegt dat zijn inkomen tot februari van dit jaar gestaag was gegroeid. Natuurlijk waren de financiële kansen afgenomen sinds 2014, toen de eerste ronde van westerse sancties werd opgelegd en de waarde van de roebel kelderde na de hereniging met de Krim, maar de stabiliteit is gebleven.

“Niemand zou beweren dat de situatie eenvoudig is, aangezien de bank waar ik werk is gesanctioneerd. Maar er is geen sprake van het ontslaan van nieuwe medewerkers, of degenen die al lang in het bedrijf werken. Hetzelfde geldt voor salarissen. Er is waarschijnlijk weinig hoop op een verhoging in de nabije toekomst, maar bezuinigingen op maandsalarissen en bonussen worden nog niet verwacht”, zegt Roman.

In een situatie als deze is het duidelijk dat werken bij staatsgerelateerde bedrijven veel meer stabiliteit biedt dan werken bij Europese of Amerikaanse bedrijven, waarvan er vele hun werknemers volledig in het ongewisse laten over hun toekomst.

“Op 4 maart kwam ik voor het laatst op kantoor. Ik werk nu bijna drie maanden vanuit huis, al is het moeilijk om het werk te noemen”, zegt Anna, medewerkster van een grote Europese fabrikant van huishoudelijke artikelen. “Het is waar, mijn salaris wordt nog steeds betaald, hoewel niet volledig, en er is bijna geen werk - documenten naar het postkantoor sturen, Zoom-vergaderingen houden met andere werknemers, enzovoort. Maar ik ben vooral bang voor het onbekende. Je weet dat het personeel elke dag voor eens en voor altijd kan worden ontslagen en ik werkloos zal zijn. Het is zonde om zoveel jaren een carrière op te bouwen, me op te werken van een eenvoudige verkoper tot het hoofd van een afdeling, en te begrijpen dat we waarschijnlijk ofwel helemaal opnieuw moeten beginnen of te maken krijgen met hevige concurrentie als we er uiteindelijk allemaal uit worden gegooid op de arbeidsmarkt.”

Volgens analisten kunnen zelfs de grootste bedrijven het zich niet veroorloven om veel langer dan drie maanden personeel in dienst te houden. Veel bedrijven zijn al begonnen hun bedrijven in Rusland te verkopen, zich realiserend dat ze het zich niet langer kunnen veroorloven in een staat van onzekerheid te blijven.

Enkele grote westerse bedrijven in de financiële sector hebben hun werknemers drie maanden omscholing aangeboden met verdere werkgelegenheid in het buitenland. Echter, gezien de houding ten opzichte van Russen op de westerse arbeidsmarkt, zien veel mensen dit niet als een haalbare optie.

“Ze beloven dat ze mijn salaris de komende zes maanden volledig zullen betalen. Ze hebben ons naar Dubai gestuurd voor een onbetaalde stage. Wanneer het eindigt, zullen degenen die de beste resultaten laten zien, worden aanbevolen voor overplaatsing naar de kantoren van het bedrijf over de hele wereld',  legt een andere Anna uit, een medewerker van een Amerikaans financiële dienstverlener die zijn activiteiten in Rusland heeft afgerond."Maar wat kan ik doen? Ik moet het proberen. Het is moeilijk om een ​​nieuwe baan te vinden in de banksector in Rusland. Banken ontslaan geen mensen, maar nemen ook geen mensen aan. Ze hebben, zoals mijn vrienden bij wervingsbureaus zeggen, een 'rekruteringsstop' ingevoerd. Mijn man moest zijn baan opzeggen om met mij mee te gaan. Ik ben altijd de hoofdkostwinner van het gezin geweest. Nou ja, 'zinken of zwemmen', zoals ze zeggen. Of ik blijf in het buitenland werken, of we gaan allebei terug naar Rusland, maar dan zitten we allebei zonder werk."

De beperkingen tegen Rusland hebben inderdaad de grootste pijn toegebracht aan de best opgeleide en best verdienende lagen van de bevolking van het land - inwoners van grote steden wier leven meer afhankelijk was van geïmporteerde goederen, reizen naar het buitenland, enz. Daarom zijn dit de mensen die hebben de weigering van Visa of Mastercard om Russische klanten te bedienen en het vertrek van bekende retailers het sterkst gevoeld. Maar deze 'verliezen' zijn niet kritiek en de overheid doet er alles aan om de ongemakken die zijn ontstaan ​​door parallelimport goed te maken.

Het armere deel van de bevolking, dat volgens sommige onofficiële schattingen bijna een kwart van de inwoners van het land uitmaakt, is minder afhankelijk van import en heeft veel minder last van deze annulatiecultuur.

Veel mensen begrijpen dat, net als in 2020, de redenen voor de huidige economische moeilijkheden voornamelijk extern zijn en ten tweede niets te maken hebben met negatieve economische of marktkrachten. Dat wil zeggen, de moeilijkheden zijn niet ontstaan ​​als gevolg van storingen op de financiële markten van het land of de gevolgen van binnenlandse economische cycli. In 2020 werd Rusland geconfronteerd met een gedwongen sluiting van het bedrijfsleven en het openbare leven als gevolg van de Covid-19-pandemie. Tegenwoordig wordt het land aangevallen door de leidende economische centra van de wereld vanwege het omgaan met, zoals experts zeggen, geopolitieke risico's.

Steun voor het regeringsbeleid wordt niet veroorzaakt door economische factoren, maar eerder door het besef dat het conflict dat zich vandaag de dag afspeelt niet zozeer tussen Rusland en Oekraïne is, maar tussen Rusland en de zogenaamde 'westerse wereld'. Velen zijn van mening dat er sancties zouden zijn opgelegd aan Rusland, ongeacht zijn gedrag, omdat het Westen “Rusland wil verzwakken”. Dit sterke geloof, dat meer dan eens door president Poetin is uitgesproken , is grotendeels gebaseerd op wantrouwen jegens het buitenlands beleid van de VS. Sociologen leggen een dergelijk wantrouwen vast sinds het einde van de jaren negentig, toen de NAVO zich naar het oosten begon uit te breiden.

In het begin van de jaren negentig, na de ineenstorting van de USSR, was er in Rusland een groot enthousiasme voor het versterken van de betrekkingen met de Verenigde Staten. Veel Russen geloofden dat met het IJzeren Gordijn een ding van het verleden, de twee landen en hun volkeren strategische partners en betrouwbare vrienden zouden worden.

Helaas is deze samenwerking en vriendschap nooit uitgekomen. Hoop maakte plaats voor teleurstelling en wantrouwen, vooral nadat de NAVO Joegoslavië illegaal had gebombardeerd en de VS oorlogen begonnen in het Midden-Oosten en zich terugtrokken uit wapenbeheersingsverdragen. De negatieve houding ten opzichte van het buitenlands beleid van de VS versterkte zich na 2014, toen een staatsgreep plaatsvond in Oekraïne, met duidelijke Amerikaanse steun.

Sindsdien, hoe harder de confrontatie tussen Rusland en de Verenigde Staten is geworden, des te hoger is de waardering van Poetin gestegen.

Dat gezegd hebbende, is de Russische samenleving ervan overtuigd dat de president zijn buitenlands beleid niet stuurt voor politieke steun, maar omwille van de staatsveiligheid. Met dit in gedachten kunnen economische moeilijkheden worden doorstaan.

In het besef dat Russen bereid zijn 'de broekriem aan te halen', is de regering niet bang om toe te geven dat er ontberingen in het verschiet liggen. Premier Mikhail Mishustin verklaarde dat de Russische economie zich in de "moeilijkste situatie van de afgelopen 30 jaar" bevindt. Volgens de Centrale Bank is de crisis van 2022 een van de belangrijkste uitdagingen waarmee de Russische economie sinds de jaren negentig wordt geconfronteerd.

Het land verwacht een daling van het BBP tot 10%  in 2022, en economen schatten dat het 5-6 jaar van twee procent jaarlijkse groei zal duren voordat de economie weer op het niveau van 2021 is. En die groei is geenszins gegarandeerd. Economen vrezen dat de inflatie tegen het einde van dit jaar 15-20% zal bereiken, terwijl de werkloosheid piekt op 8%. De publieke sector zal echter het meest worden beschermd tegen bezuinigingen op de werkgelegenheid. Het reëel besteedbaar inkomen van de Russen zal met 7-8% dalen voordat het terugkeert naar het huidige niveau.

Peter, een 35-jarige werknemer van een IT-bedrijf, heeft zijn optimisme echter niet verloren en probeert de situatie volledig te beoordelen: “Rusland voert een speciale operatie uit om de fysieke veiligheid te garanderen. Sancties zijn een goede reden om de economische zekerheid te versterken. Nu heeft Rusland een unieke historische kans om zijn eigen industrieën en landbouw te ontwikkelen. Het land kan zichzelf al voorzien van graan, plantaardige olie, vis, vlees en aardappelen. Met de sancties zal het land in de toekomst alleen maar sterker worden.”

De sancties die vandaag van kracht zijn, waaronder die op transport en logistiek, hebben zelfs een grotere impact gehad op de Russische invoer dan op de uitvoer. De invoer neemt zowel fysiek als monetair af. Rekening houdend met de huidige valutacontrolemaatregelen, waaronder de eis dat exporteurs een deel van hun deviezeninkomsten verkopen, draagt ​​de heersende marktsituatie waarbij de uitvoer de invoer overtreft rechtstreeks bij tot een versterking van de roebel.

De wisselkoers van de roebel ten opzichte van de dollar bereikte een dieptepunt op 9 maart op meer dan 136 roebel voor de dollar. Sindsdien is de nationale munteenheid met meer dan 100% sterker geworden. Door een verbod op de export van dollar- en eurobankbiljetten naar Rusland is een discrepantie ontstaan ​​tussen niet-contante en contante wisselkoersen. Een contante dollar of euro wordt verhandeld tegen een premie van 15-17% ten opzichte van de niet-contante koers. Maar het is belangrijk op te merken dat beide wisselkoersen sinds maart dezelfde versterkende trend hebben laten zien.

De invoering van valutacontroles heeft een belangrijke rol gespeeld bij het verminderen van paniek op de markten en onder de bevolking, wat het vertrouwen in de veiligheidsmarge van de Russische economie heeft vergroot en de prijzen voor sommige geïmporteerde goederen en diensten heeft verlaagd. Het besluit van de president om van Europese landen te eisen dat ze voor gas in roebels betalen, is ook een belangrijke factor geweest bij het stimuleren van de vraag naar de roebel.

Er zijn mensen die direct profiteren van deze versterking, namelijk toeristen. Ilya, een 42-jarige werknemer van een bouwbedrijf, was verheugd over de verlaagde prijzen op zijn favoriete buitenlandse vakantiebestemming: “Er zijn vier mensen in onze familie. We hebben gekeken naar de prijzen voor een reis naar Turkije in maart, maar het was erg duur en we zijn niet gegaan. De versterking van de roebel heeft een vakantie aan zee deze zomer echter betaalbaar gemaakt voor ons gezin.”

Natuurlijk heeft het land nog veel werk te doen om zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden, maar er is begrip in de samenleving waarom deze situatie is ontstaan. En in een wereld van grote onzekerheid is een consensus over basiskwesties al een goed platform om nieuwe initiatieven te lanceren.